سازمان همکاری شانگهای و نقش آن در مهار سیاست های توسعه طلبانه غرب و آمریکا

سازمان همکاری شانگهای و نقش آن در مهار سیاست های توسعه طلبانه غرب و آمریکا

سازمان همکاری شانگهای در اوایل ایجاد، بیشتر روی حل اختلافات ارضی و مرزی میان اعضا فعالیت می کرد که پس از فروپاشی شوروی با استقلال کشورهای متعددی از جمله پنج کشور آسیای مرکزی، از این ناحیه دچار بعضی مشکلات بود. این سازمان هم چنان به هدف تنظیم و تعیین یک چارچوب به منظور همکاری های اقتصادی در راستای احیای اقتصاد های نوپای کشورهای تازه استقلال یافته این حوزه، به ابتکار روسیه و چین ابتدا تحت نام شانگهای 5 و بعداً با کسب عضویت ازبکستان تحت نام شانگهای 6 دست به فعالیت زد و در 15 جون 2001م به سازمان همکاری شانگهای (SCO) تغییر نام داد. از آنجایی که روسیه و چین از اعضای کلیدی و مؤسس این سازمان به شمار می آیند و در این اواخر با توجه به حمله روسیه به اوکراین و مخالفت آمریکا ناتو و هم چنان تهدیدات ادغام جزیره تایوان به کشور چین و مخالفت های مکرر و صریح آمریکا و متحدینش، اوضاع بین المللی را به سمت و سوی رقابت های شدید نظامی و در نهایت چند قطبی شدن ساختار نظام بین الملل می برد. از یک طرف رشد روز افزون اقصادی چین و اتخاذ سیاست فعال توسط روسیه به رهبری ولادیمیر پوتین و از طرف دیگر اتخاذ سیاست توسعه طلبانه آمریکا و ناتو به سوی شرق و اتخاذ سیاست های تهاجمی علیه روسیه و چین غرض توقف یا حد اقل کند ساختن روند رو به رشد اقتصادی و نظامی چین و قدرت گیری مجدد روسیه، اوضاع بین المللی را بیشتر از هر زمان دیگر متشنج ساخته و جهان را در ورطه رقابت های نظامی و تسلیحاتی فرو برده است. سوالی که مطرح می شود این است که، آیا سازمان همکاری شانگهای با عضویت سه کشور رقیب و حتی دشمن آمریکا (روسیه، چین و ایران) و دو قدرت بزرگ حد اقل منطقه ای (روسیه و چین) خواهد توانست رؤیای ناتوی شرق را به حقیقت مبدل کند یا خیر؟ فرضیه مقاله این است که تحولات اخیر در اروپای شرقی، خاور دور و آسیای مرکزی، زمینه را برای مبدل شدن سازمان همکاری شانگهای به عنوان یک سازمان دفاع دسته جمعی رقیب ناتو و آمریکا بیش از هر زمان دیگر مساعد نموده و کشورهای روسیه و چین با سایر اعضای سازمان با استفاده از تجمیع قدرت دول عضو می توانند جلو سیاست های توسعه طلبانه و تهاجمی آمریکا و ناتو را حد اقل در شرق گرفته و از ادامه سیاست یک جانبه گرایی آمریکا جلو گیری نمایند و در نهایت یک نظم چند قطبی مجدداً درجهان حاکم شود.