جمع و بررسی احادیث صحاح سته و مسانید در ترک اتباع هوی

چکیده

اتباع هوی عبارت از میلان نمودن نفس به چیزهای که الله متعال آنها را مباح ندانسته و از آن چیزها نفس لذت و اشتها ببرد و از طرف دیگر آن چیزها از جملۀ عیوب و نواقص اخلاقی شمرده شده و مخالف شریعت الهی باشند. اهمیت این تحقیق در آن است، که آگاهی از اتباع هوی انسان را به حقیقت و جوهریتش که از عالم ملکوت است، پی برده، از آثار نادرست اتباع هوی و عواقب آن واقف شده، خطر پیروی آن را به جامعه معرفی نموده، تا راه های مقابله با آن را بشناسیم. قلت تحقیق روی این موضوع، اهمیت آن و حل سوالات پیرامون آن از جملۀ اسباب اختیار این موضوع است. تحقیق حاضر از جمله تحقیق کتابخانۀ و با روش تحلیلی توصیفی می باشد.

آیات قرآن کریم، احادیث نبوی، اقوال صحابه و سخنان مفسرین و محدثین راجع به اتباع هوی، این را می رسانند که اتباع هوی یک عمل مذموم و خلاف اخلاق است. هوی دو قسم است، مذموم و محمود، ولی وقتی که هوی بشکل مطلق ذکر شود، به مذموم حمل می شود. اتباع هوی دارای اضرار اند، از جمله باعث فساد و تباهی آسمان ها، زمین و آنچه که در آسمانها و زمین است، می گردد، شخص را گمراه و منحرف می گرداند، اعمال صالحه را باطل می سازد، سبب تعطیل اوامر و ارتکاب نواهی می گردد. راه علاج از اتباع هوی زیاد است، از جمله: تحویل جهت و میل از شهوت حرام به شهوت حلال، تقویت اراده، محاسبه با نفس، به کثرت انجام دادن اعمال صالح و غیره می باشند.

صحاح سته: صحاح هر کتاب که مصنفش در آن جمع کردن احادیث صحیح را شرط گذاشته باشد، برابر است به آن شرط وفا کرده باشد و یاخیر، از جمله کتب که صاحب شان احادیث صحیح را جمع نموده و بشروط صحیح وفا کرده، صحیح البخاری و صحیح مسلم اند، اما از جمله کتب که صاحب شان جمع نمودن احادیث صحیح را شرط کرده، ولی به آن وفا نکرده، صحیح ابن خزیمه و صحیح ابن حبان اند. منظور از صحاح سته: 1- صحيح البخاري 2 - صحيح مسلم 3 - سنن نسائي 4 - سنن ابوداود 5 - سنن ترمذي 6 - سنن ابن ماجه می باشند. و منظور از مسانید هر کتابی که در آن روایت های هر صحابی بشکل مستقل و جدا جمع شده باشد، بدون نظر به موضوع که حدیث در آن تعلق و ارتباط می گیرد، مثل مسند إمام أحمد بن حنبل. احادیث وارد در صحاح سته راجع به اتباع هوی، بدو بخش تقسیم نموده ام، احادیث وارده در صحیح البخاری و مسلم است، که راجع به اتباع هوی، جمعًا بیست و یک (21) حدیث گرد آورده ام، که هشت (8) آن متفق علیه، چهار (4) آن در صحیح البخاری و نه (9) حدیث آن در صحیح مسلم است. بخش دوم احادیث وارده در سنن اربعه راجع به اتباع هوی را آورده ام، که با تلاش و تتبع جمعًا یازده (11) حدیث گرد آوردم. احادیث وارده در مسانید که راجع به اتباع هوی بودند، جمعًا دوازده حدیث پیدا نمودم.  در اخیر باید گفت: مخالفت با اتباع هوی سبب رستگاری و کامیابی شخص گردیده، بهترین جهاد مبارزه با اتباع هوی بوده، اتباع هوی قلب را فاسد گردانده، محبت الله و پیامبر سبب دوری از اتباع هوی گشته، اتباع هوی سبب گمان های نادرست گشته، سبب عدم شناخت حق گردیده، انسان را گمراه ساخته، دخول به جهنم را لازم ساخته و از جنت پروردگار محروم می گرداند، به همین شکل اتباع هوی انسان را به حیوان نزدیک ساخته، سبب زلت و خواری شخص گشته، ظلم کردن را بر دیگران کثرت بخشیده، خوبی ها را از انسان گرفته و بسوی بدی حرکت می دهد وغیره.

کلید واژه ها: جمع و بررسی، احادیث نبوی، کتب صحاح سته، کتب مسانید، اتباع هوی.