مرویات تفسیری عبدالله بن مسعود -رضی الله عنه- در سوره فاتحه و بقره

چکیده

قرآن کریم اولین مرجع مسلمانان است و تفسیر بالماثور معتمد ترین تفسیر قرآن کریم می باشد و سوره فاتحه و بقره اولین سوره های قرآن کریم می باشند که هر مسلمان نیاز دارد تفسیر آن را بدانند، عبدالله بن مسعود-رضی الله عنه-در میان اصحاب شهرت عام و تام داشته است و شخصیتی بوده است که تمام عمر خود را در جهاد، نشر دعوت و تعلیم احکام اسلامی گذرانده است، در این بحث به روش تحلیلی و توصیفی و نوع کتابخانه یی مرویات عبدالله بن مسعود-رضی الله عنه- در سوره فاتحه و بقره طی یک مقدمه و سه فصل به بحث گرفته شده است که خلاصه و فشرده آن قرار ذیل است:

عبدالله بن مسعود-رضی الله عنه- کسی بوده است که در قرآن کریم وتجوید، تفسیر قرآن، روایت احادیث پیامبر -صلی الله علیه وسلم- و استخراج احکام شرعی نقش بسیار مهم داشته است. مفسرین تفسیر قرآن کریم روایت های تفسیری عبدالله بن مسعود-رضی الله عنه- را نقل نموده  و فقهای اسلامی در نظریات شان از فتواهای وی بسیار استفاده نمودند. از ویژگی های ابن مسعود-رضی الله عنه- این بوده است که وی در عصر نزول قرآن کریم، می دانست که آیات در کجا نازل شده و در چه مورد نازل شده است، همچنان می دانست که کدام آیت ناسخ وکدام آیت منسوخ است. روایات تفسیری عبدالله بن مسعود- رضی الله عنه- از چهار طریق روایت شده است که صحیح ترین آن اعمش ، از ابی الضحی ، ازمسروق ، ازابن مسعود-رضی الله عنه- است که امام بخاری به آن اعتماد کرده، آن را روایت نموده است. دومین طریق، مجاهد، ازأبی معمر، ازابن مسعود- رضی الله عنه- است که امام بخاری هم ازاین طریق روایت دارد وبه آن اعتماد کرده است. سومین طریق اعمش ، ازابی وائل ، ازابن مسعود-رضی الله عنه- است واین هم همچنان روایت صحیح است، امام بخاری آن را تخریج نموده است. چهارمین طریق  حاکم تخریج نموده درمستدرک اش وآن را صحیح هم گفته وامام ابن جریرطبری ، ازطریق سدي، ازمرة الهمدانی ، از ابن مسعود است، اما این طریق ضعف های داشته است. پنجمین طریق أبی روق ، ازضحاک ، ازابن مسعود است است که این طریق امام ابن جریرطبری درتفسیراش استفاده کرده وروات آن منقطع بوده است.  و خلاصه اینکه از ابن مسعود-رضی الله عنه- در تفسیر سوره فاتحه و بقره، روایات تفسیری زیادی نقل شده است که این امر دلالت می کند بر نقش مؤثر او در تفسیر قرآن کریم. بیش ترین روایات تفسیری ابن مسعود-رضی الله عنه- در تفسیر ابن جریر نقل شده بوده است.

واژه های کلیدی: عبدالله بن مسعود، مرویات، فاتحه، بقرة.