عقل در پرتو قرآن کریم

چکیده

این پایان نامه شامل بحث روی مسئله (عقل در پرتو قرآن کریم) می باشد ، بدون شک که عقل از منظر قرآنی از جایگاه ویژه ای برخوردار است، عقل بشکل صریح و غیر صریح در قرآن کریم آمده است, اما آنچه که صراحت دارد به چهل و نه آیت رسیده است, هرچند واژه "عقل" در قرآن کریم به كار نرفته است ولي مشتقاتي از واژه عقل مانند نعقل، تعقلون و يعقلون مورد استفاده قراد گرفته است, افزون بر اين، قرآن كريم گاه از عقل با کلمات‌ چون "حجر" و" لب " "نهي" و "ابصار" ياد كرده است و صاحبان خرد را "ذي حجر" ، "اولوالالباب" ،"اولوالابصار"و "اولوالنهي" خوانده است.

بدین منظور پایان نامه هذا، همه ابعاد تعقل و تفکر را که در قرآن به آن مستقیما و یا اشاره هرچند دور شده است، به مو شگافی و تحقیق پرداخته است. در این نوشتار ابتدا به تبیین معنای عقل، مسائل مربوط به آن پرداخته شد و در ضمن آن روشن گردید که ادراکات عقل سلیم که با سلامت فطرت حاصل شده است از دیدگاه شریعت معتبر است.

تعقل و تفکر در آفرینش و حل مسائل دشوار, نقش عقل در سر وسامان دادن زندگی دنیوی و اخروی, فراخوانی قرآن کریم برای بکارگیری از خرد, از داشته های این رساله است.

آثار ارزشمند تعقل و آثار سوء به كار نبردن عقل، در كتاب خداوند بسيار به چشم مي‌خورد و از اين طريق مي‌توان ماهيت عقل را از ديدگاه قرآن کریم شناخت. اضافه بر آن برخی از واژه های دیگر همانند یتفکرون و یتدبرون نیز معنای تعقل و تفکر را دارند.

عقل اخروی عقلی است که به عاقبت امر می اندیشد, حکمت و هدف خلقت را میداند, معرفت حاصل می کند که چگونه پروردگارش را عبادت کند, وقت برای انسان این نعمت بزرگ  داده شد تعقل و تدبر می کند, و به عمل و تقوا روی می اورد.

قرآن کریم مملو از آیاتی است که انسان را از خلال حواسش ( با دیدن, شنیدن, و لمس کردن (درکل حس کردن) متعاقبا تدبر و تفکر کردن) متوجه جهان می سازد, , آنجا که قرآن کریم به عقلِ اشاره می کند که  سازماندهی، طبقه بندی، مقایسه و موازنه می کند, عقل با استقبال آثار حسی از طریق حواس, صورتی در عقل مجسم می سازد که زمینه ساز صدور حکم می شود,که این مراحل را می توان معرفت عقلی گفت.

بحث من حاوی این موضوعات است: مفاهیم کلی تحقیق, نقش عقل, و اصناف خردمندان

نوع تحقیق، مطالعه قرآنی، تفسیر موضوعی گاه هم تحلیلی بوده است, و روش های را که برای انجام این پایان نامه مورد استفاده قرار داده ام عبارت از روش کتاب خانه ای است که با استناد از کتب تفاسیر, احادیث صحیح, کتب متنوعه, و رساله های علمی استفاده نموده ام.

کلمات کلیدی: تعقل, تفکر, تدبر,الباب ,نهیه,آثار, عواقب, تفسیر