قواعد کلی در سوره های مدنی

چکیده

شرح و بیان قواعد قرآنی بالاخص سوره های مدنی، نشان دهنده نوعی از اعجاز قرآن است و شرح اعجاز قرآن، ایمان و عقیده مسلمانان را مستحکم می سازد، به همین منظور این رساله طی یک مقدمه، چهار فصل و خاتمه به روش کتابخانه یی و تحلیلی-توصیفی تحریر گردیده است.

در این رساله در مجموع هجده قاعده تشریح شده است و مراد از قواعد قرآنی، آن عده آیات کلی است که با عبارت کوتاه معنا و مفهوم زیادی را می رسانند، این قواعد قرآنی سوره های مدنی به اعتبار صیغه به شکل خبری و انشائی و به اعتبار متعلق و مفهوم دارای سه نوع است: قواعد ایمانی، قواعد عملی و قواعد اخلاقی و اجتماعی.

از مجموع این قواعد معلوم می شود که ایمان مقتضي انجام اوامر و دوري از نواهي است، و اينکه اطاعت از اوامر خداوند و رسول او تجزیه پذیر نیست و باید به همه به طور یکسان ایمان داشت، معیارهای نصرت و پیروزی، کثرت افراد یا داشتن اسلحه پیشرفته نیست بلکه معیار اندازه ایمان و اعتماد به خداوند است، خداوند هرگز به وعده خود مخالفت نمی کند، بنابراین هرآنچه که الله متعال در قرآن کریم برای مومنان وعده می دهد یا برای کافران وعید می کند، سرانجام متحقق می شود، توکل بر خداوند سبب گشایش در ابعاد مختلف زندگی می شود و انسان زیر سایه رحمت و حمایت خداوند زندگی می کند و از پریشانی های روزگار نجات پیدا می کند، کوچک ترین اعمال انسان مورد بازپرس و مجازات یا مکافات قرار می گیرد، اسلام دين عقل و دانش و فطرت و حکمت، و دين صلاح و اصلاح و دين حق و هدايت است، دین اسلام، انسان را از هر عملی که منجر به هلاکت و نابودی انسان شود نهی کرده است.

همچنان از لابه لای این بحث معلوم می گردد که دین اسلام در تمام احکام، عبادات و معاملات جنبه یسر و آسانی را مراعات نموده است. الله متعال ما را در دین و شریعتش مکلف به انجام چیزی نگردانیده است که ما طاقت آن را نداشته باشیم، هر کس بار گناه خود را می کشد و هیچ کس گناه شخص دیگر را نمی بردارد و مسئولیت هر عمل به دوش خود عمل کننده است، از نظر قرآن کریم در هر حالت، صلح از جنگ و دشمنی بهتر است، هرگاه یک شخص، سخنی را نقل می کند پیش از اینکه تصمیم گرفته شود، باید در مورد آن تفحص و تحقیق شود، پیش از دعوت و اصلاح دیگران، انسان باید درا اصلاح نفس خود تلاش کند.  

و سرانجام اینکه معیار برتری و تفوق در دین اسلام، تقوا و پرهیزگاری از حرام است و شرف و فضیلت انسان به اساس علم و دانش و عملکرد او است نه به اساس منسوب بودن به یک قوم یا یک ملیت، قرآن کریم به تطبیق عدالت امر می کند و آن را از همه چیز بیش تر به تقوا و پرهیزگاری می پندارد، و اینکه براي زنان حقوق و واجباتي است که بايد شوهران اداء بکنند همانگونه که بر آنان حقوق و واجباتي است که بايد همسران اداء نمایند.

واژه های کلیدی: قاعده، قرآن، اسلام، تطبیق، مدنی.