جنون و آثار آن در رفع مسؤولیت جزایی (مطالعه مقایسوی در شریعت و قانون)

چکیده

      جنون در عصر حاضر، یکی از عمده ترین امراض روانی به شمار می رود. فقهای چهار گانه اهل سنت نظریات مختلف در رابطه به جنون دارند و در رابطه به این که جنون بر رفع مسئولیت جزایی تأثیر دارد یا خیر، میان شان اختلاف نظرها وجود دارد. مسئولیت جزایی به معنای اينست كه شخص را به دلیل ارتکاب رفتاری که قانون گذار آن را جرم می داند و آثار و پیامد های نا مطلوبی دارد، در برابر مقامات قضایی ملزم به پاسخگویی بدانیم. یعنی انجام یک جرم برای فرد مسئولیت ایجاد می نماید. مطابق قانون، مسئولیت جزایی زمانی محقق می شود که فرد در حین ارتکاب جرم، عاقل، بالغ و مختار باشد. در واقع اگر مرتکب عقل، بلوغ و اختیار نداشته باشد، برای او مسئولیت جزایی ایجاد نمی شود.

         زمانی که فردی جرمی را مرتکب می شود در واقع مسئول عمل خود است و بر طبق قانون هر فعل یا ترک فعلی که بر طبق قانون جرم است دارای مجازات است و فرد نباید مرتکب شود و در صورت ارتکاب براساس قانون مجازات می شود. اما گاهی برخی افراد فاقد مسئولیت جزایی هستند به عبارت دیگر در واقع وجود برخی خصوصیت ها، از موانع مسئولیت جزایی است مانند افراد محجور مانند: صغیر، دیوانه، مستی و خواب الودگی و غیره که اگر فرد مرتکب دارای هر یک از این موارد باشد یا موجب توقف رسیدگی یا توقف از اجرای حکم یا تخفیف مجازات وی شود. اما با توجه به این موضوع که ممکن است فردی در سلامت عقلی کامل باشد اما در هر مرحله از پروسه محاکماتی دیوانه یا مجنون شود در این صورت قانونگذار در خصوص تصمیماتی که باید در هر مرحله از مراحل محاکماتی که در هنگام بروز جنون اتخاذ شود مواردی را بیان کرده است.

    در انجام این تحقیق از روش توصیفی و تحلیلی و در جمع آوری اطلاعات آن بیشتر از روش کتابخانه یی استفاده شده است. در نتیجه باید گفت که جنون یک بیماری است که در آن افراد نمی توانند به وضاحت روابطی را که زندگی اجتماعی بر اساس آن استوار است؛ و این که اقدامات آنها بر افراد دیگر چه تأثیر می گذارد، درک کنند. علاوه بر آن، مسئولیت جزایی زمانی بوجود می آید که شخص دارای عقل، بلوغ و اختیار باشد. جنون یکی از عوامل رفع مسئولیت جزایی بوده و تأثیر عمدۀ در راستای تطبیق مجازات و میزان مسئولیت جزایی شخص دارد.

واژگان کلیدی: جنون، مسئولیت جزایی، میزان مسئولیت جزایی، نظام جزایی.