حقوق شهروندی در شریعت اسلام

چکیده

حقوق شهروندی حقوقی است که شهروندان به لحاظ تعلق سیاسی تابعیت و ملیت از آن برخوردار می شوند و با حقوق بشر از این جهت همپوشانی دارد که ریشه حقوق شهروندی را باید در حقوق بشر جستجو نمود. در بحث از حقوق شهروندی و جایگاه آن در اسلا‌م، پیش از هر نکته‌ای باید به این حقیقت توجه داشت که اسلا‌م به عنوان آخرین و کامل ‌ترین دین الهی در درون خود تمام قواعد، سنت‌ها و مناسبات بشری را دارد؛ بدین معنا که می‌تواند پاسخگوی تمامی نیازهای اساسی انسان‌ و جامعه بشری باشد. رساله حاضر طی پنج فصل حقوق شهروندی را در شریعت اسلامی بحث نموده است. که ابتدای به بررسی مفاهیم حقوق شهروندی پرداخته شده است و در فصل بعدی مبانی حقوق شهروندی مورد بحث قرار گرفته که حقوق شهروندی را بر مبنای کرامت انسانی، بر مبنای عدالت خواهی، بر مبنای مساوات، ستیزی و بالاخره بر مبنای مسئولیت متقابل بحث شده است.در فصل سوم مصادیق حقوق شهروندی را بررسی نمویم که این مصداق ها شامل: حقوق و مذهبی، حقوق قضایی، حقوق فرهنگی، حقوق مدنی و حقوق سیاسی شهروندان می شود. همچنان آزادی های مشروع را در حقوق شهروند از دیگاه شریعت اسلامی بررسی کردیم که این آزادی ها شامل آزادی در عقیده، اندیشه، بیان، آزادی در شغل و بالاخره حدود این آزادی ها را در شریعت اسلامی مورد بررسی قرار دادیم. به همین ترتیب در فصل پایانی، موارد مذکور را ضمن احادیث و آیات قرآن کریم به بحث گرفتیم و حدود هرکدام را مشخصا بیان نمودیم. مطالبی بحث شده در آیات شامل: حفظ کرامت انسانی، حق حیات، حق عدالت و برابری، حق امنیت و رفاه، و حقوق اجتماعی شهروندان چون حق آزادی در عقیده و بیان، گفت و گوی مسالمت آمیز، توجه به اصول و صلح بین المللی می باشد، همچنان مطالب متذکره بر مبانای احادیث نیز بحث گردیده است.