کلمۀ عبد در قرآن کریم (مطالعۀ موضوعی)

چکیده

خلاصه بحث که تحت عنوان ( کلمۀ عبد در قرآن کریم ) به شکل تفسیر موضوعی از طرف اداره ماستری پوهنتون سلام، جهت نیل به درجه ماستری به عهده بنده سپرده شده، قرار ذیل است:

مقدمه این رساله شامل تمام موارد است که در اصول مونوگراف نویسی باید مراعات گردد از قبیل: حمد و ثنای الله متعال، درود به پیامبر – صلی الله علیه وسلم –، اسباب اختیار موضوع، اهداف تحقیق، سوالات را که این کتاب به آن جواب می دهد و خطه بحث؛ همچنان در تمهید این رساله، تعریف لغوی و اصطلاحی کلمۀ عبد، ورود کلمۀ عبد در قرآن کریم و اطلاق آن مفصل بحث گردیده است؛ محتوی اصلی این تحقیق اطلاقات کلمۀ عبد در قرآن کریم می باشد، که نخست اطلاق کلمه عبد به عموم بندگان (ملائکه، جنیات، انسان، سائر بندگان و غلام ) گردیده است؛ بعداً پیرامون اطلاق کلمۀ عبد در سیاق (مدح) بحث شده است، که شامل تعریف مدح، اطلاق کلمۀ عبد برای عموم پیامبران – علیهم السلام –، اطلاق کلمۀ عبد برای حضرت محمد – صلی الله علیه وسلم – و اطلاق کلمۀ عبد به تعدادی مشخص از پیامبران – علیهم السلام – مانند اطلاق کلمۀ عبد برای: (عیسی، زکریا، الیاس، سلیمان، داوود، موسی، هارون، أیوب، إبراهیم، نوح و خضر – علیهم السلام –)، همچنان کلمه عبد در سیاق مدح، برای بندگان صالح نیز اطلاق گردیده است که شامل بندگان: (صالح امت های قبلی (اهل کتاب) و بنی اسرائل، امت محمد – صلی الله علیه وسلم – مانند: بندگان مخلص، مؤمن، متقی، بشارت یافتگان، توبه کنند گان و هدایت یافتگان ) نیز اطلاق گردیده است، همچنان در این رساله برخی از مواصفات که در سیاق کلمۀ عبد برای بندگان صالح در قرآن کریم بیان شده نیز گنجانیده شده، و نیز پیرامون پاداشِ اعمال حسنه بندگان صالح در قرآن کریم از سیاق کلمه عبد بحث گردیده است؛ لکن در اطلاق کلمۀ عبد در سیاق (ذم) نخست کلمۀ (ذم) در قرآن کریم شرح و توضیح گردیده است و بعداً پیرامون آیات که به (مذمت) بندگان غیر صالح و مذمت شده دلالت دارد نیز  بحث شده است، که در آن اطلاق کلمۀ عبد برای بندگان غیر صالح ( بغاوت کنندگان، إغواء شدگان و گنهکاران )، اطلاق کلمۀ عبد برای معبودان باطل ( نفی عبادت برای مخلوقات، نهی از عبادت مخلوقات، بیان مذمت کفار و مشرکین و جزاء وعقوبت بندگان غیر صالح در سیاق کلمۀ عبد مانند: تعذیب بندگان غیرصالح در روز قیامت، مسلط نمودن برخی از بندگان قدرت مند وتوانا بالای بندگان غیرصالح و گنهکار و حسرت الهی بر حال بندگان غیرصالح بیان گردیده است؛ و یک مبحث دیگر تحت عنوان: شناخت بردگی در شریعت، حکمت برده داری در اسلام و حکم رِق وعبدیت در عصر حاضر نیز بحث مفصل و همه جانبه شده است، در اخیر این رساله نتائج بحث، پیشنهادات بحث، فهرست آیات، فهرست احادیث، فهرست اعلام، فهرست مصادر ومنابع و فهرست موضوعات بحث موجود می باشد.