اصول عمومی حاکم بر مجازات در شريعت اسلامی و قانون

چکیده

در اين تحقيق با استفاده از روش توصيفی، تحليلی و مقايسوی به موضوع اصول عمومی حاکم بر مجازات در شريعت اسلامی و قوانين نافذۀ افغانستان پرداخته شده است. پرسش اساسی که اين تحقيق به دنبال دريافت پاسخ آن است اين است که در شريعت اسلامی و نظام حقوقی کنونی افغانستان کدام اصول بر مجازات حاکم است؟ به منظور رسيدن به پاسخ همه جانبه به اين پرسش، نخست به حيث تمهيد مفاهيم اصطلاحات مرتبط به موضوع شرح شده و انواع مجازات از ديدگاه شريعت و قانون بيان گرديده است، سپس اصول ماهوی و به تعقيب آن اصول شکلی حاکم بر مجازات از ديدگاه شريعت و قوانين نافذۀ افغانستان به شکل مقايسوی بررسی گرديده است.

 نتايج تحقيق نشان می دهد که مهمترين اصول ماهوی حاکم بر مجازات در شريعت اسلامی و قوانين نافذۀ کشور شامل اصل قانونيت جرم و جزا، اصل مساوات اشخاص در برابر قوانين جزايی، اصل واضح بودن جزاها، اصل نشر قوانين جزايی، اصل شخصی بودن جرم و جزا، اصل فردی سازی جزا، اصل عدم عذر پنداشتن بی خبری از احکام قانون، اصل جزاهای بديل حبس، و اصل سودمندی جزا، می گردد.

هرچند اصول شکلی عبارت اند از اصل قضايی بودن جزاها، اصل رعايت احوال مشدده و مخففه هنگام تعيين جزا، اصل لازم الاجرائی بودن جزا، اصل تداخل جزاها، اصل غير علنی بودن تطبيق جزاها، اصل تحت مرور زمان قرار گرفتن جزاها، و اصل رعايت کرامت انسانی هنگام تطبيق جزا. مفاهيم و احکام مرتبط به اصول فوق در روشنایی احکام شريعت اسلام و قوانين نافذۀ کشور بيان گرديده است.

اصطلاحات کليدی: اصول، جزا، شريعت اسلامی، قانون، نظام حقوقی.