عقد سلم و استصناع بحث مقایسوی بین مذاهب اربعه

چکیده

عقدسلم واستصناع در زندگی انسان ها نقش مهم دارند، چون عقدنخست برای تمویل اقتصادی و تهیه مصارف روزانه کاربرد دارد وعقددومی درتوسعه تولیدات صنعتی نقش بارز دارد و صنعت امروز درجهان حرف اول را میزند و تمام جوانب زندگی انسان وابسته به صنایع مختلف گردیده است. موتر، طیاره، خانه وکاشانه، ماشین های تولیدی، دستگاه های چاپ، دستگاه های پاکیزگی و انواع ظروف وامثال آن دست آورد صنعت واستصناع است.

     گاهی در زندگی نیاز به پول نقد پیدا میشود و حصول آن به طریق عقدقرض نیزمیسرنمیباشد به خصوص درعصرحاضرکه مفهوم تعاون همکاری کم رنگ شده و به جای آن زراندوزی و مال پرستی پررنگ گردیده است. جهت حل این مشکل شریعت اسلامی عقدپیش فروش را مشروع قرارداده است و در آن نیازمند جنس را به طور پیش فروش معامله میکند وپول را به گونه فوری ونقد درمجلس معامله قبض میکند ونیازهای فردی وتولیدی خود را مرفوع میسازد، سپس در زمان مقرر متاع را به خریدارتسلیم میکند واز این جریان درفقه اسلامی به عقدسلم تعبیرمیشود. عقدسلم درگذشته بیشتردر فروش محصولات زراعتی وحیوانی کاربرد داشته وامروز ساحه کاربرد آن وسیع گردیده است. درعصرحاضر از آن درساحة تولیدات، صنعت وتجارت استفاده میشود و در بانکداری اسلامی نیزشیوة معروف است.

     گاهی در زندگی انسان نیاز به وسایل مخصوص پیدامیکندکه در بازار وجود ندارد وجهت رفع این مشکل شریعت اسلامی قرارداد سفارش به ساخت را مشروع قرارداده است وازاین طریق شخص نیازهای روزانه خود را تأمین و وسایل زندگی را حصول میکند وقیمت آن را به طورمعمول به اقساط برای صنعتکاران پرداخت میکند، از این درفقه اسلامی به عقداستصناع تعبیرمیشود و در عصرحاضر بیشتر این درساخت منازل واپارتمان ها کاربرد دارد. پیرامون مشروعیت آن فقیهان اسلامی اختلاف دیدگاه دارند. به نظر نویسنده راجح مشروعیت آن است، چون که مردم به این عقد نیاز دارند، همچنان درمورد ماهیت آن نظریات مختلف ارایه گردیده است. به نظرنویسنده، راجح لازم بودن عقداستصناع است، چون که آثارمثبت دارد وسبب ترویج بیشتر این عقدمیگردد ونیازهای جامعه وافراد به اساس لزوم عقدمذکور محقق میشود.   

     در تحقیق حاضر عقدسلم واستصناع در سه فصل از منظرشریعت اسلامی بررسی گردیده و درمیان دیدگاه های فقیهان مذاهب مشهورچهارگانه به صورت مختصرمقارنه ومقایسه نیز شده است. نظر به اهمیت روزافزون این دوعقد، مفهوم، شروط، مواردکاربرد واحکام آن را در روشنی نصوص قرآن کریم وسنت نبوی بیان شده تا مسلمانان با آگاهی و سهولت درچوکات آن به انجام آن مبادرت ورزند.

کلید واژه ها: عقد ، سلم ، استصناع، مقایسه، مذاهب