بیعانه در فقه اسلامی و قوانین افغانستان

چکیده

بحث تعهدات طرفین نسبت به یکدیگر و وفاداری و پایبندی آنان نسبت به تعهدات و توافقات برقرار شده و راه های اجبار و ملزم ماندن آنان در میان فقها بیشتر به زمان بعد از تشکیل عقد بر می گردد و نسبت به تعهدات و ضمانت اجرای توافقات منعقد شده قبل از تشکیل و انعقاد عقد، بر خلاف دیگر مباحث در باب عقود، در کتب اکثر فقها بحث به میان نیامده است، ولی عده ای از فقها، تحت عنوان بیع عربون از اربون، یاد کرده اند که این  نوع از بیع مورد اشاره حقوق دانان معاصر نیز بوده است، اما هریک تفسیر و برداشت متفاوت داشته اند و تعریفی که فقها در کتب خود از بیع عربون یا اربون یاد کرده اند، بسیار کلی و گسترده است و نیاز به بررسی و تأمل دارد و تعریفی که در قانون مدنی افغانستان تحت عنوان بیعانه صورت گرفته، طوری بوده که شخص مالی را بخرد و مبلغی را به عنوان پیش پرداخت به بایع بپردازد که اگر متاع مزبور مورد پسند وی قرار گرفت آن مبلغ از ثمن محسوب گردد و اگر مورد پسند مشتری قرار نگرفت پول متذکره مال بایع باشد از اینکه: بیعانه در قوانین نافذه کشور کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است و می تواند مبحث جدید و قابل تأمل باشد واز طرف دیگر بیعانه در معاملات مالی، ارزش مهم را دارا می باشد بخاطر اینکه اکثرآً طوری می شود که دو شخص بین خود معامله مالی را انجام میدهند بعداً یک طرف معامله پشیمان گردیده و یا در معامله متذکره خود را خساره مند فکر می کند و همین طرف معامله نیاز به طریقی دارد که بواسطه آن از این عقد خود را طوری خارج نماید که به طرف مقابل نیز خساره وارد نگردد و این طریقه بیعانه است و توسط بیعانه شخص می تواند خود را از این عقد خارج نماید وهکذا به علت شرایط مالی و اقتصادی در معاملات بزرگ و سنگین، پرداخت تمامی ثمن معامله، به یکبار و بصورت کامل برای خریدار مقدور نمی باشد، از طرف دیگر او نمی خواهد فرصت و موقعیت خوبی را که برای انعقاد معامله پیش آمده است، از دست دهد به همین دلیل برای آنکه تصمیم جدی و حسن نیت خود برای انعقاد عقد مورد نظر را به فروشنده نشان دهد، مقداری از بهای مورد معامله را به فروشنده (بایع)، می پردازد تا علاوه بر آنکه قصد خود به تشکیل عقد را به بایع نشان دهد این اطمینان خاطر را در او ایجاد نماید که در خرید مبیع و انعقاد عقد مصمم است چون در جامعه در مورد جواز وعدم جواز اخذ بیعانه نظریات مختلف وجود دارد به همین لحاظ در این تحقیق در مورد تکییف و حکم شرعی بیعانه بحث صورت گرفته است واین تحقیق با نتیجه گیری به دو زبان دری و انگلیسی و پیشنهادات به پایان رسیده است