خدمات فقهی علماء افغانستان در چهار قرن اول هجری

چکیده

افغانستان کشور است که تاریخ بسیار کهن و قدیمی با موضوعات سیاسی، اجتماعی، علمی، فرهنگی... دارد، افغانستان کشور است که در دامن خود علماء و دانشمندان متعدد و کثیری را در بخش های مختلف پرورش داده و مصدر خدمتگذاری برای ملت قرار داده است، از آن جمله در بخش علم فقه علماء ودانشمندان مختلف و متعدد را سراغ داریم که از افغانستان بوده و در این عرصه خدمات شایان و قابل قدر و قبول را انجام داده اند.

با پیروی از امر الله متعال و ارشادات نبوی، در بین علماء امت مسلمه علماء افغانستان نیز در عرصه فقه خدمات را انجام داده اند، که خدمات آن ها نیز دارای اهمیت و ارزش خاص در این علم می باشد و ازرش و اهمیت موضوع این تحقیق را برجسته می نماید، لیکن متأسفانه این موضوع برای اکثر مردم بسیار پوشیده و مخفی مانده است، خاصتا علم فقه و فقهاء در افغانستان در انظار مردم عام و حتی بعضی از علماء مخفی مانده است، اکثر مردم به آسانی این را قبول نمی کنند که در بین افغان ها علماء و مؤلفات شان در بخش فقه وجود داشته باشد.

با مطالعه این تحقیق می توان به اهداف ذیل دست یافت، معرفی، شناخت و بیان روایات و نظریات فقهی فقهاء و دانشمندان فقهی افغانستان با استفاده از منابع و مصادر معتبر و همچنان بیان ادوار تاریخی علم فقه و ممیزات آن از عصر نبوت تا به عصر حاضر، با مطالعه این رساله تحقیقی می توان با علماء و دانشمندان افغانستان زمین در عرصه فقه اسلامی آشنا شده و مراجعه در باره فقهاء افغانستان را در یک رساله منظم و مستقل سهل و آسان یافت.

فقه اسلامی در تاریخ خود دوره های مختلف را سپری نموده است و عوامل مختلف بر آن تاثیر گذار بوده، و به اساس مختلف بودن دوره های آن مصادر آن نیز متنوع می باشد، مؤرخین این دوره ها را به اساس نشات و تطور، قوت و ضعف که به مرور زمان بر فقه اسلامی سپری شده است به دوره های مختلف تقسیم نموده اند، بعضی از علماء آن را به چهار دوره، بعضی به شش دوره و بعضی دیگر آن را به هشت دوره تاریخی تقسیم نموده اند.

 در طول تاریخ فقهاء افغانستان در بخش علم فقه کمر همت را به خاطر خدمت به این علم بسته اند که از آن جمله خدمات فقهی علماء افغانستان در طول چهار قرن اول هجری در این رساله تحقیقی به بررسی گرفته شده است که در قرن دوم هجری می توان به ابومطیع حکم بن عبدالله، مکحول بن سهراب، ابراهیم بن طهمان، ابوعبدالله نافع، و در قرن سوم

هجری به ابوعصمت عصام بن یوسف، ابوسعید خلف بن ایوب، ابوسلیمان موسی بن سلیمان، ابوعثمان شداد بن حکیم، ابراهیم بن یوسف، نصیر بن یحیی، ابوعبدالله محمد بن سلمه، و در قرن چهارم به ابونصر محمد بن سلام، ابوالقاسم احمد بن عصمة، ابوبکر محمد بن سعید، ابوجعفر محمد بن عبدالله هندوانی و ابوبکر محمد بن احمد الاسکاف اشاره نمود.

کلمات کلیدی: خدمات – فقهاء – افغانستان- قرن- ادوار- آراء  و نظریات