نقش قرائن در اثبات دعوی جزایی در فقه اسلامی و قوانین افغانستان

چکیده

قراین یکی از دلایل مهم و ارزشمند در باب اثبات دعوی جزایی می باشد که مشروعیت استدلال به آن به دلایل از قرآنکریم و احادیث نبوی ثابت می باشد؛ از قبیل استدلال یعقوب علیه السلام بر قرینه سالم بودن لباس یوسف علیه السلام در مقابل ادعای فرزندانش، و استدلال عزیزمصر بر قرینه پاره بودن لباس یوسف علیه السلام از عقب مبنی بر تصدیق وی و  تکذیب همسرش، و فیصله رسول الله صلی الله علیه وسلم بر إعطای وسایل جنگی ابوجهل برای معاذ بن عمر بن جموح بعد از دیدن قرینه آثار خون بر روی شمشیر وی، همچنان قوانین افغانستان از قرینه صحبت نموده است، خصوصاً در قانون اجراءات جزایی یکی از دلایل اثبات جرم قراین عنوان شده است.

بنا بر نظریه جمهور فقهاء عمل به قرائن جایز بوده و شریعت اسلامی آنرا اعتبار داده است، بدون حدود که فقهاء در اثبات و عدم آن توسط قراین اختلاف دارند، سایر دعوای جزائی جرایم تعزیری توسط قراین ثابت میشود، اختلاف در حدود به دلیل محدودیت است که در اثبات حدود از جانب شریعت وضع شده است، خصوصاٌ جزئی ترین شبه سبب دفع حد میشود، و پیامبر صلی الله علیه وسلم گفته است: "حدود را در اثر وجود شبه دفع کنید" و مشخص بودن دلایل اثبات آن که یا اقرار مجرم باشد یا شهادت شهود و یمین، در غیر آن ثابت نمی گردد.

نظر به تنوع دعوای جزایی و غیر محدود و محصور بودن آن؛ قراین هم بی شمار و بدون حد و حصر می باشد، زیرا با پیشرفت زمان و ظهور تکنالوژی جدید؛ اسالیب ارتکاب جرم هم جدید میگردد، نیز قراین هم جدید گردیده و به شمار آن افزوده میشود.

از جمله مهمترین قراین معاصر در اثبات دعوای جزایی: آثار انگشتان دست و پای، افرازات بدن انسان، نوارهای صوتی و تصویری، آثار لکه های خون، دندان، تایر موتر، قدم، پارچه های شیشه، موی، تشریح جثه میت و غیره قراین ایکه در اثبات دعوای جزایی مؤثر واقع شود می باشد، قضات محترم قبل از بررسی قضیه و فیصله آن؛ از ابتدای وقوع واقعه الی مرحله محاکماتی و حین رسیدگی قضیه باید به جمع آوری تمامی قراین مرتبط به قضیه پرداخته و از حال واحوال جرم، مجرم، زمان و مکان واقعه به استنباط آن اقدام نموده و به آن استدلال ورزند تا مجرمین واقعی شناسایی و مجازات گردیده و انسانهای بی گناه مجرم تلقی نشده و ریشه جرم و جنایت از زمین برچیده شود.

واژگان کلیدی: قراین، إثبات، دعوا، جزاء، فقه، اسلام،  قانون، افغانستان