بررسی و مقایسه احکام وصیت و وصایت در مذاهب اهل سنت و تشیع

چکیده

وصیت یک نظام قدیمی است ولی در برخی از زمانه ها با ظلم و بی انصافی همراه بوده است چنانچه نزد رومی ها سرپرست خانواده از راه وصیت – حق تصرف بدون قید و شرط در املاک خویش را داشت حتی گاهی برای یک فرد اجنبی نیز وصیت میکرد و فرزندان خود را از میراثش محروم میساخت.

عرب های جاهلیت از روی فخر ومباهات به نفع اجنبی ها وصیت میکردند و اقارب نزدیک و میراثبر را از میراث خویش محروم میساختند.

وقتی دین مقدس اسلام ظهور کرد برای وصیت همانند سایر عقود و ایقاعات – ارکان, شروط, اسباب و موانع تعیین نمود تا هرگاه کسی به نفع دیگری وصیت میکند، باید احکام شرعی آنرا درنظر گرفته و به این امر مبادرت ورزد.

مصادر وصیت را قرآن, سنت و اجماع امت مسلمه تشکیل داده وحکمت تشریعی آن همانا رعایت مصلحت وصیت کننده بمنظور کسب رضای الله متعال و ثواب اخروی می باشد.

وصیت به اعتبارات متعدد به انواع مختلفی قابل تقسیم است که میتوان از آن جمله تقسیمات ذیل را نام برد: الف) تقسیم وصیت به اعتبار حکم تکلیفی.

ب) اقسام وصیت به اعتبار حکم وضعی.

ج) اقسام وصیت به اعتبار اطلاق وتقیید.

د) اقسام وصیت به اعتبار موضوع.

ه) اقسام وصیت به اعتبار منافع.

و) اقسام وصیت به اعتبار لزوم و جواز.

از نظر شیعه یک تقسیم دیگری نیز وجود دارد که به اعتبار عنصر تعهد وتملیک بوده و وصیت را به عهدی و تملیکی تقسیم و عناصر جداگانه ای برای آن ذکر کرده اند.

وصایت نیز عبارت از نهادی است که برای حمایت از محجور از طرف ولی قهری به عنوان وصی تعیین می گردد تا برای ادارهء امور مولی علیه بعد از فوت وی, اقدام کند البته ولی شخص می تواند به شخص دیگری اختیار دهد تا برای ادارهء حقوق و اموال مولی علیه شخصی را به عنوان وصی تعیین نماید.

وصایت با ولایت, قیمومت و وکالت تفاوت های زیادی دارد که هریک به صلاحیت ها و مکلفیت های شرعی ولی, وصی, قیم و وکیل و نیز به مصالحی تعلق میگیرد که به اشخاص تحت ولایت, وصایت, قیمومت و وکالت در نظر گرفته شده است.

وصی باید حسب شرایط شرعی, مسلمان,عاقل, بالغ, عادل و امین بوده با طفل تحت وصایت خویش عداوت دنیوی نداشته باشد.

واژگان کلیدی:

در این رساله، واژگان کلیدی قرار ذیل می باشد:

-          وصیت.

-          موصی.

-          موصی له.

-          موصی به.

-          صیغهء وصیت.

-          وصیت کتبی.

-          وصیت اشاری.

-          وصیت رسمی.

-          وصی قضائی.

وصی مختار.