عوامل انحلال قرارداد در فقه وقانون

چکیده

قرارداد عبارت از هر آنچیزی که شخص قصد او را می کند، تا آن چیز را انجام دهد، یا شخص قرارداد را همرای غیر می بندد، تا آن چیز را با آن شخص غیر به شکل الزامی، انجام دهد. الفاظ مشابه قرارداد عبارت از عقد، التزام، تصرف، عهد و وعده می باشد.

انحلال قرارداد عبارت از بطلان، پایان قرارداد، انفساخ و فسخ کردن می باشد و یا به عبارت دیگر قطع و از بین رفتن قرارداد در مطابقت با احکام فقه و قانون میباشد. مشروعیت انحلال قرارداد در قرآن کریم، سنت نبوی و اجماع امت ثابت است، همچنان در قانون افغانستان انحلال قرارداد یک اصل ثابت است.

عوامل که باعث انحلال قرارداد در فقه و قانون می گردد قرار ذیل اند:

1. اولین عامل انحلال قرارداد، اجرای تعهدات است، یعنی هدفی که قرارداد برای آن منعقد شده تأمین گردد، قرارداد هم پایان می یابد، به بیان دیگر، هرگاه طرفین قرارداد، تعهدات ناشی از قرارداد را به طور کامل، اجرا نمایند، قرارداد پایان می پذیرد، مثلًا قرارداد کار با انتهای مدت معینه، با اتمام کاری که به منظور آن، عقد صورت گرفته، منتهی می گردد.

2. دومین عامل انحلال قرارداد اقاله است و اقاله عبارت از رفع کردن قرارداد، لغو حکم و آثار آن به همرای رضایت طرفین است. یعنی اقاله قرارداد را رفع نموده، حکم و آثار آن را کاملًا از بین می برد و این کار با رضایت طرفین قرارداد صورت می گیرد.

3. سومین عامل انحلال قرارداد اراده یک جانبه است، یعنی براي هر يكي از طرفین قرارداد جایز است که اراده و اقدام به انحلال برخی از قراردادها، مثل عاریه، قرض، ودیعت، شرکت و وکالت نمایند، گرچند تمام اینها قرارداد اند، ولی قرارداد های لازمی نیستند، بنابراین، هروقت که یکی از طرفین قرارداد اراده و اقدام نمود تا قرارداد انحلال گردد، این کار را کرده می تواند.

4. چهارمین عامل انحلال قرارداد، فسخ است، فسخ عبارت از برداشتن حکم قرارداد از اساس است، به مثابۀ که هیچ این قرارداد صورت نگرفته باشد. فسخ هم با توافق طرفین و هم با در خواست از محکمه و قاضی صورت می گیرد. حکم فسخ قرارداد برخی وقت واجب، برخی وقت جایز و برخی وقت هم قاضی نظر به لزوم دیدش قرارداد را فسخ می نماید.

5. پنجمین عامل انحلال قرارداد انفساخ است، انفساخ عبارت از انحلال قرارداد است بشکل مستقل، یا با اراده و توافق طرفین قرارداد و یا هم با اراده یک طرف قرارداد. اسباب انفساخ دوگونه است: اسباب اختیاری که توسط اقاله و فسخ صورت می گیرد و اسباب غیر اختیاری: تلف مبیع، وفات طرفین قرارداد یا یکی از آنها، غصب، دور شدن منفعت از مبیع و غیره می باشند.

6. ششمین عامل انحلال قرارداد ابراء می باشد، ابراء عبارت است از ساقط کردن شخص حق خودرا که در ذمه شخص دیگر یا نزد او دارد. ابراء یک امر مشروع در فقه است و هم در قانون ثابت است. انواع ابراء سه اند: ابرای حق، ابرای اسقاط و ابرای استیفاء.